Da li sa rekonstrukcijom tvrđave Ram počinje neoosmanizacija Podunavlja? Za obnovu ovog istorijskog spomenika stiže čak dva miliona evra, ali ne iz naše, već iz turske kase.
Kamene ruine koje jedva podsećaju na nekad moćno utvrđenje, oplahuju vode Dunava i miluju hladni zimski vetrovi. Pustoš. Povremeno proleti neka vrana. U avetinjskom ambijentu još ubedljivije zvuče legende vezane za - Ram. Ipak, postoje dobri izgledi da će tvrđava Ram dobiti na značaju. Ovoga puta ne na strateškom i vojnom, već na dobrobit srpskog turizma.
Obnova tvrđave, smeštene u blizini Velikog Gradišta i Kladova, biće kamen temeljac za „izgradnju“ novog puta. Reč je o putu osmanskog carstva, koji se ukršta sa rimskim limesom koji je, takođe, zamišljen kao turistička ruta. Za rekonstrukciju stižu čak dva miliona evra. Ali, ne iz naše, već iz turske kase!
Pre izvesnog vremena turske diplomate prenele su da Turska želi sa Srbijom da realizuje projekat „Putevima Otomanskog carstva“. Njihovi turisti se sve više interesuju za svoju prošlost. Tu prošlost čine „mnoge ruinirane osmanlijske tvrđave“, među kojima su i Golubac (čiju rekonstrukciju već finansira Evropska unija), Beograd i Petrovaradin. Turci su, po potrebi, spremni čak i da ponovo izgrade stare otomanske spomenike i zgrade.
Nije bilo novca - Opština Veliko Gradište ulaže velike napore za očuvanje ovog vrednog turističkog objekta od daljeg propadanja - kaže Dragan Milić, predsednik opštine. - Novca za obnovu nije bilo. Podneli smo zahtev TKA i oni su prihvatili da podrže ovaj projekat. Dolazili su njihovi stručnjaci iz Ankare. Ipak, naši stručnjaci iz Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture rade projekat.
Realizaciju ovog ambicioznog projekta počinju sa tvrđavom Ram. Država Turska, preko Turske agencije za saradnju i koordinaciju (TKA) finansira kompletnu obnovu. Radovi će početi sledeće godine.
- Prihvatili smo predlog rukovodstva opštine Veliko Gradište da finansiramo obnovu tvrđave Ram. Cilj je da se poveća broj turista, time i prihodi lokalnog stanovništva. Nas je naravno podstakla i činjenica da je ramska tvrđava važan osmanski kulturno-istorijski spomenik - kažu u TKA.
Istorijske činjenice, međutim, govore da tvrđava Ram nije samo „osmanlijska tvorevina“. Gradili su je i Rimljani i Sloveni. Za nas je ovo mesto, spomenik kulture od velikog značaja, drugog stepena zaštite, koji, nažalost, još nije istražen.
- Ne treba odbijati poklone, ali bi trebalo biti oprezan - smatra arheolog dr Miomir Korać. - Ovo može biti početak osmanizacije istorije Podunavlja. Evropa nam je nudila put rimskih careva, a mi izgleda pravimo put turskih sultana. Na državnom nivou moramo da odlučimo hoćemo li u osmansko carstvo ili u Evropu.
Tvrđava Ram spada među najstarija utvrđenja na ovim prostorima. Nije poznato kada je podignuta. Tek malobrojni arheolozi su se interesovali za nju. Krajem sedamdesetih rađena su sondažna arheološka iskopavanja, više zbog (neostvarene) namere tadašnjih vlasti da se u blizini izgradi nuklearna elektrana, nego da se utvrdi šta je to zdanje bilo kroz vekove. I tu se stalo.
|
Grčki neimari - Tvrđava Ram je dobro očuvana i može da se rekonstruiše do poslednjeg kamena - kaže arheolog dr Marko Popović. - Ona je izvanredan primer pozne srednjovekovne vojne arhitekture. Sasvim je sigurno da su u njenom podizanju učestvovali grčki neimari. Turci su angažovali one koji umeju da zidaju i može se reći da je to jedan od poslednjih poznovizantijskih objekata na ovim prostorima. |
- Imaćemo pouzdane podatke tek pošto se obave arheološka istraživanja, koja prethode rekonstrukciji - objašnjava Svetlana Vukadinović, arhitekta Republičkog zavoda, koja radi projekat obnove. - Onda ćemo moći pouzdano da kažemo šta je bilo unutra. Tvrđava je vrlo skladna i na lepom mestu. Mada je dugo bila prepuštena zubu vremena, u solidnom je stanju.
Pretpostavlja se da je dolaskom Rimljana na Dunav, Ram bio deo sistema utvrđenja koji su čuvali granice carstva i činili takozvani dunavski limes. Osmanski Ram verovatno leži na rimskom utvrđenju. Jednom od tridesetak uz desnu obalu Dunava, od kojih su skoro sva potopoljena izgradnjom hidroelektrane „Đerdap“.
Vidljivi otvori na kulama ukazuju da je Ram bio artiljerijsko utvrđenje. Da je to bila i naseobina Rimljana govori rimska tabla ispod tvrđave na kojoj je sačuvan natpis u tri reda. U unutrašnjosti tvrđave otkrivena je pravoslavna crkva, na čijim temeljima je kasnije sagrađena džamija. U neposrednoj blizini je i očuvani karavan saraj, a nešto niže naziru se temelji turskog amama.
