Izgradnja puteva je složen inženjerski poduhvat koji uključuje razvoj odgovarajućih materijala za kolovoz i upotrebu teške mehanizacije za njihovo postavljanje. Kvalitetnija izgradnja puteva rezultira dužim vekom trajanja i manjim brojem potrebnih popravki.
Ilustracija (Foto: Pexels)
Mansur Solaimanijan, istraživački profesor na Larson institutu za transport u Pensilvaniji, objasnio je za The Conversation kako se grade putevi.
Materijali za izgradnju puteva
Putevi su izrađeni od standardnih građevinskih materijala kao što su agregati - zemlja i kamenje - i asfaltnog veziva i portland cementa koji služe kao lepak da sve to spoje. Asfaltno vezivo se dobija preradom sirove nafte. Ono što ostane nakon izdvajanja benzina, kerozina i nafte postaje asfalt. Portland cement se proizvodi mešanjem krečnjaka, peska, gline i silicijum-dioksida.
Oglas
Mešavina asfaltnog veziva i agregata se sabija na visokoj temperaturi, oko 150 stepeni Celzijusa, što povezuje agregate u konačni proizvod, poznat kao asfaltni beton. Ako se umesto asfaltnog veziva koristi portland cement, mešavina cementa i agregata se očvršćava vodom kroz proces zvan hidratacija. Tako dobijeni portland cementni beton postaje jači, a zagrevanje nije potrebno.
Struktura kolovoza
Struktura asfaltnog betona obično se sastoji od tri glavna sloja: osnovnog, srednjeg i površinskog. Postojeća zemlja, gde se kolovoz postavlja, je podloga. Na nju se dodaje novi sloj zemlje i kamena, poznat kao podbaza ili nevezani agregatni sloj. Kao osnovni sloj koristi se kamenje sabijeno bez vezivnog sredstva ili kombinacija kamena i asfaltnog veziva.
Zatim sledi izgradnja slojeva asfaltnog betona. Oni sadrže agregate - kamenje i pesak - spojene asfaltnim vezivom. Broj slojeva i njihova debljina određuje se prema predviđenom intenzitetu saobraćaja. Na auto-putevima kombinovana dubina slojeva može biti 51 centimetar ili više.
Proces izgradnje čvrstih puteva
Materijal za puteve postavlja se pomoću mašine za asfaltiranje. Mašina preuzima materijal iz kamiona i postavlja ga na put, a zatim teški valjci sabijaju materijal, čineći ga snažnim i spremnim za saobraćaj.
U slučaju da se ne koriste odgovarajući materijali ili se pogrešno postave, kao i u situacijama kada je put nije projektovan za odgovorajući broj vozila, može doći do pucanja i propadanja puta. Pucanje se javlja pri izuzetno niskim temperaturama ili usled čestog prolaska teških kamiona i autobusa. Kolotrazi, koji predstavljaju uočljiva udubljenja na površini puta, javljaju se uglavnom leti pod težinom teških kamiona ili na raskrsnicama.
Veliki problem na putevima predstavljaju i rupe koje se pojave nakon što se voda u kolovozu zimi zamrzne i potom otopi. Na taj način dolazi do slabljenja puta i koji se može oštetiti prilikom prolaska vozila.
Materijali za izgradnju puteva se pre upotrebe testiraju u laboratoriji kako bi se osiguralo da mogu izdržati opterećenja saobraćaja i vremenske uslove. Tom prilikom se izlažu ekstremnim temperaturama i vodi kako bi se utvrdilo da neće propasti u slučaju kiše ili poplave.
Veliki broj inženjera i dobar timski rad potrebni su za izgradnju kvalitetnog puta.
