Muzej savremene umetnosti u Njujorku (MoMA) predstaviće impresivne betonske konstrukcije bivše Jugoslavije i smele vizuelne urbanističke vizije nastale tokom komunističkih godina postojanja na izložbi koja će biti otvorena ovog leta.
Na ovoj izložbi pod nazicom „Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948–1980“ što bi u prevodu značilo „U pravcu betonske utopije: Arhitektura u Jugoslaviji 1948-1980“ biće predstavljeni primeri različitih stilova u arhitekturi koji su bili aktuelni u državi koja se prostirala na području Balkana, tačnije, obuhvatala je teritoriju Centralne i Jugoistočne Evrope.
Slika 1. Spomenik posvećen borcima bitke na Sutjesci (preuzeto sa www.dezeen.com)
Izložba će okupiti preko 400 crteža, modela, fotografija i filmskih snimaka koji prikazuju najimpresivniju arhitekturu regiona, planiranu i izgrađenu tokom kasnijeg postojanja Jugoslavije.
„Arhitektura koja se pojavila tokom ovog perioda, ide od nebodera „međunarodnog stila“ do „brutalističkih društvenih kondenzatora" i predstavlja manifestaciju radikalnog pluralizma, hibridnosti i idealizma koji karakteriše samu jugoslovensku državu", navodi se u saopštenju MoMA.
Slika 2. Trg revolucije u Ljubljani (foto: Valentin Jeck)
Zemlja je inicijalno formirana nakon prvog svetskog rata kao Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon čega je preimenovana u Kraljevinu Jugoslaviju 1929. godine. Posle Drugog svetskog rata je ukinuta monarhija i uspostavljena komunistička vlada. To je podstaklo izgradnju mnogih monumentalnih građevinskih projekata i ogromnih utopijskih urbanističkih planova, sličnih onima širom Sovjetskog Saveza tokom istog perioda.
U Jugoslaviji su se kao važne ličnosti pojavile arhitekte, među kojima su bili Bogdan Bogdanović, Juraj Najdhart, Svetlana Kana Radević, Edvard Ravnikar, Vjenceslav Richter i Milica Šterić.
Slika 3. Sava centar u Beogradu (foto: Valentin Jeck)
Primeri istaknutih projekata koji će biti prikazani u Muzeju uključuju skulpturalnu unutrašnjost Bele džamije u ruralnoj Bosni, rekonstrukciju grada Skoplja nakon zemljotresa zasnovanog na metabolističkom dizajnu Kenzo Tangea i novi stambeni gradski blokovi na Novom Beogradu.
Ekonomska i politička kriza osamdesetih godina doveli su do raspada države, što je dovelo do ratova početkom devedesetih. Međutim, danas se primeri arhitekture mogu naći širom Srbije, Bosne i Hercegovine, Slovenije, Crne Gore, Makedonije i Hrvatske.
Slika 4. Telekomunikacioni centar predložen za Skoplje (preuzeto sa www.dezeen.com)
Ovom Izložbom, MoMA ima za cilj da prvi put predstavi „izuzetan rad vodećih arhitekata socijalističke Jugoslavije međunarodnoj publici".
„Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948–1980“ organizovali su glavni kustos u MoMA Martino Stierli, asistent kustosa Anna Kats i gostujući kustos Vladimir Kulić. Izložba će biti održana od 15. jula 2018. do 13. januara 2019. godine.
Slika 5. Izgradnja stambenih blokova na Novom Beogradu (foto: Ivan Petrović)
