Mega gradovi i urbani koridori - izveštaj UN o bliskoj budućnosti gradova sveta

Gradovi širom sveta počinju da se spajaju stvarajući naseobine koje su nazvane "mega-regioni" ili "beskrajni gradovi". Oni se mogu prostirati stotinama kilometara i biti dom i za preko 100 miliona ljudi, kaže se u izveštaju Ujedinjenih nacija - Stanje gradova sveta.

Napomena: naslov originala - State of the World’s Cities 2008/2009 - Harmonious Cities, UN-Habitat agency - na linku na kraju teksta možete potpuno besplatno preuzeti ceo izveštaj od 280 stranica, na engleskom jeziku, PDF.

Fenomen beskrajnih gradova bi u budućnosti mogao biti najzastupljeniji oblik ljudskih staništa, i to već u narednih 50 godina. Sada tek preko polovine svetskog stanovništva živi u gradovima, ali do 2050. godine preko 70% ljudi živeće u urbanim sredinama.

- Do tada, samo 14% stanovnika najbogatijih zemalja i 33% u siromašnim zemljama živeće van gradova - kaže Anna Tibaijuka, upravnik UN-Habitat-a - Već sada imamo slučaj da u jednom takvom regionu, koji obuhvata gradove Hong Kong-Shenhzen-Guangzhou u Kini živi oko 120 miliona ljudi.

Izveštaj je podeljen u četiri celine koje su obrađene za svaki kontinent posebno:

Prostorna harmonija (Spatial Harmony)
Socijalna harmonija (Social Harmony)
Harmonija okruženja (Environmental Harmony)
Planiranje harmoničnih gradova (Planning for harmonious Cities)

Prvi svetski mega grad, sa oko 120 miliona stanovnika, u svojoj oblasti u delti Biserne reke u Kini obuhvata gradove Hong Kong, Shenhzen i Guangzhou (Hong Kong, Šenzen i Ganđo);
fotografija: NASA

Izveštaj UN kaže da je urbanizacija sada nezaustavljiva. Razvoj mega regiona smatra se pozitivnom, kaže koautor izveštaja Eduardo Lopez Moreno za londonski list Guardian:

- Mega regioni, pre nego države, sada stvaraju bogatstva. Istraživanja kažu da 40 mega-regiona pokriva samo mali deo površine planete i dom su za manje od 18% svetske populacije. Međutim, u njima se odvija oko 66% ekonomskih aktivnosti i oko 85% tehnoloških i naučnih inovacija – objašnjava Moreno.

- Više od polovine svetskog bogatstva nalazi se u svega 25 gradova sveta, a pet najvećih gradova Indije i Kine stecište su za preko 50% bogatstva tih zemalja. Migracije ka gradovima, dok god to ima ekonomskog smisla, podstiču i ekonomiju ruralnih oblasti. Veći deo dobara u ruralnim područjima danas dolazi upravo iz gradova – kaže Moreno.

Postoje i situacije, kao što je ona u Los Anđelesu, da je grad porastao, po broju stanovnika za 45% u periodu od 1975. do 1990. godine, ali je utrostručio svoju površinu za to isto vreme. Ovaj problem je sada već više nego primetan, naročito u gradovima SAD gde je tržište nekretnina decenijama promovisalo idiličnu sliku predgrađa daleko od gradske vreve.

Ovakvo širenje gradova, po autorima izveštaja, simptom je podeljenog i disfunkcionalnog grada: Ne samo da uništava zemljište već povećava i troškove transporta, potrošnju energije, zahteva više sirovina i uzrokuje smanjenje površina obradivog zemljišta.

- Dodatno, podeljeni grad posebno je osetljiv kao potencijalno je žarište za socijalne i političke tenzije. Uopšte, možemo reći da gradovi koje krasi više jednakosti prati i bolji prosperitet od onih drugih - zaključuje Moreno.

Na fotografiji pored jasno se vidi granica grada: siromašne favele Sao Paola, trećeg najmnogoljudnijeg grada na svetu, oštro su odvojene od bogatih gradskih četvrti sa terenima za tenis, bazenima, vrtnim terasama...

NAJVEĆI GRADOVI SVETA PO BROJU STANOVNIKA
GRAD, DRŽAVA	2000.	2010.	2020.	2025.
Tokio, Japan	34,450	36,094	36.399	36.400
Mumbaj, Indija	16,086	20,072	24.051	26.385
Sao Paolo, Brazil	17.099	19.582	21.124	21.428
Meksiko Siti, Meksiko	18,022	19,485	20.695	21.009
Njujork-Njuark, SAD	17,846	19,441	20.370	20.628
Šangaj, Kina	13,243	15,789	18.466	19.412
Kalkuta, Indija	13,058	15,577	18.707	20.560
Daka, Bangladeš	10,285	14,796	19.422	22.015
Buenos Ajres, Argentina	11,847	13,089	13.653	13.768
Karači, Pakistan	10,019	13,052	16.922	19.095
Los Anđeles-Long Bič-Santa Ana, SAD	11,814	12,773	13.461	13.672
Kairo, Egipat	10,534	12,503	14.451	15.561
Rio de Žaneiro, Brazil	10,803	12,171	13.179	13.413
Peking, Kina	9,782	11,741	13.807	14.545
Manila, Filipini	9,958	11,662	13.892	14.808
Osaka-Kobe, Japan	11,165	11,337	11.368	11.368
Istanbul, Turska	8,744	10,530	11.695	12.102
Moskva, ZND	10,016	10,495	10.526	10.526
Seoul, Južna Koreja	9,917	9,762	9.738	9.738
Džakarta, Indonezija	8,390	9,703	11.689	12.363
Pariz, Francuska	9,692	9,958	10.031	10.036
Guangzhou, Guangdong, Kina	7,388	9,447	11.218	11.835
Čikago, SAD	8,333	9,211	9.756	9.932
London, Velika Britanija	8,225	8,607	8.618	8.618
Teheran, Iran	7,128	8,221	9.404	9.814
Napomene uz tablicu: Najveći grad Australije je Sidnej, sa "samo" 4.078 miliona u 2000, 4.427 danas, 4.716 do 2020, i 4,826 miliona stanovnika do 2025. godine. Izvor za podatke: Godišnja stopa rasta gradova sveta po regionima i veličini - 1990-2000. godina (UN-HABITAT Global Urban Observatory, 2008) Analiza je zasnovana na uzorku 2.695 gradova sa preko 100.000 stanovnika

Najveći mega regioni sveta:

Hong Kong-Shenhzen-Guangzhou, Kina, oko 120 miliona stanovnika
Nagoya-Osaka-Kyoto-Kobe, Japan, pretpostavlja se da će dostići 60 miliona do 2015. godine
Rio de Janeiro-São Paulo regija 43 miliona stanovnika.

Urbani koridori - isti trend, samo u još većim razmerama:

Zapadna Afrika: 600km urbanizovanog koridora Nigeria, Benin, Togo and Ghana
Indija: od Mumbaja do Delhija
Istočna Azija: četiri povezana megalopolisa i 77 odvojenih gradova od po preko 200.000 stanovnika nalazi se na potezu od Pekinga do Tokija, preko Pjongjanga i Seula.

Linkovi: